ورود به دانشگاههای آلمان برای علاقهمندان از کشورهای مختلف، با مقدماتی همراه است. متقضیان ایرانی را میتوان به دو گروه عمده تقسیم کرد. گروه اول، افرادی هستند که در ایران علاوه بر دوران تحصیلات متوسطه در دانشگاه هم تحصیل کردهاند و گروه دوم را علاقهمندانی تشکیل میدهند که تنها مدرک دیپلم دارند.
درخواست برای ورود به کالج
آندسته از متقاضیان ایرانیایکه تنها مدرک دیپلم دارند، بایستی در آزمون سراسری دانشگاههای دولتی، در دورههای روزانه و شبانه پذیرفته شوند. در این مورد، قبولی در آزمون دانشگاههای غیرانتفاعی، پیام نور و جامع علمی-کاربردی کفایت نمیکند و منظور تنها قبولی در دورههای شبانه و روزانه دانشگاههای سراسری در مقطع لیسانس است. قبولی در دورههای کاردانی نیز مورد تایید نیست.
داوطلبان، مدرک قبولی در آزمون سراسری را پس از تایید وزارت علوم ایران، ترجمه میکنند و به همراه سایر مدارک تحصیلی و گواهی زبان، با درخواست پذیرش در کالج، به مرکز اونی اسیست در برلین ارسال میکنند. این در صورتی است که دانشگاه مورد نظر تحت پوشش اونی اسیست باشد، در غیر این صورت مدارک را بایستی مستقیم به دانشگاه ارسال کرد. دوران تحصیل این افراد، با دورهای یک ساله در کالج آغاز خواهند کرد. متقاضیان تحصیل در دانشگاههای آلمان، پس از این دوره یک ساله و با توجه به نمراتی که از امتحان پایانی دریافت میکنند، میتوانند برای پذیرش در رشته مورد علاقهشان اقدام کنند
ورود مستقیم به دانشگاه
دسته دوم اما متقاضیانی هستند که در ایران در دانشگاه تحصیل کردهاند و مدرک دانشگاهی در حد لیسانس دارند. این افراد، چه در دانشگاههای سراسری، از جمله غیرانتفاعی و پیام نور و چه در دانشگاه آزاد تحصیل کرده، به شرط آنکه مدرک کارشناسی دریافت کرده باشند، میتوانند برای پذیرش در دانشگاههای آلمان اقدام کنند.
نکتهای که در مورد این افراد اهمیت دارد، نوع رشته تحصیلی آنها است. این افراد در صورتی که بخواهند در رشته تحصیلیشان در ایران ادامه تحصیل دهند، امکان پذیرش تعدادی از واحدهای تحصیلی آنها وجود دارد. در این مورد، فارغالتحصیلی از دانشگاه آزاد یا دولتی، تفاوتی ایجاد نمیکند. در اینگونه موارد، تنها دانشگاه و هیئت ارزشیابی مدارک تحصیلی تصمیم خواهد گرفت و اینکه چه تعداد واحد درسی پذیرفته میشود، در هر دانشگاهی متفاوت است.
نکته قابل توجه در این است که در برخی از دانشگاههای آلمان، در صورتی که داوطلب قصد ادامه تحصیل در همان رشته سابق را داشته باشد، میتواند در مقطع فوق لیسانس پذیرش دریافت کند. اما از آنجا که این تصمیم بیشتر جنبهی سلیقهای دارد، پیشنهاد میشود، برای پذیرش ابتدا در مقطع کارشناسی اقدام شود و پس از حضور در دانشگاه برای دوره کارشناسیارشد و ارزشیابی مدارک اقدام شود.
مسلما افرادی که قصد تحصیل در رشتههای غیرمرتبط و متفاوت با رشته تحصیلیشان در ایران را دارند، بایستی از ترم اول و در دوره لیسانس شروع به تحصیل کنند
انواع مراکز آموزش عالی در آلمان
دانشگاه
دانشگاه معمولاً محلّی است برای فراگیری روشهای علمی و دانش نظری. به عنوان رشتههای معمولِ (کلاسیک) دانشگاهی، میتوان از رشتههایی مانند پزشکی، حقوق، علوم انسانی، علوم طبیعی و اقتصادی و تربیت معلّم نامبرد. در دانشگاهها آموزش وپژوهش با یکدیگر آمیختهاند و رابطهی تنگاتنگی با هم دارند. دانشگاه مکانی برای آموزش و تحقیقات بنیادی و کاربردی است. دانشجویان دانشگاهها آزادند تا برنامهی درسی خود در هر نیمسال تحصیلی را شخصاً انتخاب کنند و حتّی استادان خود را آزادانه برگزینند. امّا چهارچوب کلّی هر رشتهی تحصیلی، در آییننامهی تحصیلی رشتهی مربوطه (Studienordnung) تا حدّی مشخّص شدهاست. تحصیلدانشگاهی را نمیتوان با آموزش حرفهای برابر دانست. دانشگاهها در پایان تحصیل،به دانشآموختگان، مدارج دیپلم، مَگیستِر(Magister) وهمینطور دکترا اعطاء میکنند. بهزودی تقریباً در تمام دانشگاههای آلمان، دورههای تحصیلی با مدرکهای برابر با استانداردهای بینالمللی، Bachelor و Masterعرضه خواهد شد.
مراکز آموزش عالی حرفهای "فاخ هُخشوله" (Fachhochschule)
کسی که در کنار آموزش دانشگاهی (آکادمیک) به آموزش حرفهای علاقه دارد و تجربهی عملی در دوران تحصیل برایشان مهمتر از دانش محض به تنهایی است، بهتر است که در مراکز آموزش عالی حرفهای (Fachhochschule) آلمان تحصیل کند. محتوای درسی در رشتههای اینگونه مراکز آموزش عالی، به تناسب نیازهای حرفهای تعیین شدهاند. برخلاف دانشگاههای آلمان، برنامهی درسی در این گونه مراکز از پیش تعیین شدهاست. از ویژگیهای این مراکز:
- برنامهی منسجم درسی از آغاز تا پایان تحصیل
- تدوین محتوای درسی رشتههای گوناکون به تناسب نیازهای حرفهای
- دورهی تحصیل کوتاهتر در مقایسه با دانشگاه
- تحقیقات با توجّه به نیاز در زمینههای کاربردی
کادر آموزشی این گونهمراکز معمولاً نیروهای با تجربه و پر سابقه در حرفهی موردنظرند و برخی از آنان مدیرانی هستند که به نیازهای بازار کار در رشتهی موردنظر بهخوبی آگاهند. دانشآموختگان این مراکز بعد از پایان تحصیل، شانس بسیار خوبی برای یافتن شغلی در رشتهی خود دارند. مدرک تحصیلی ارائهشده به دانشآموختگان مراکز عالی آموزش عالی حرفهای ، دیپلم میباشد.
مدارس عالی هنر و موسیقی
۵۶ مدرسهی عالی هنر و موسیقی، دانشجویان با استعداد را در حرفههای هنری آموزش میدهند.
متقاضیان تحصیل در مدارس عالی هنر میباید نمونهای از کارهای خود را به مرکز مورد نظر ارسال کنند. معمولاً پس از آن در آزمونی حضوری، با انجام تکلیفهایی گوناگون، تواناییهای متقاضیان در رشتههای انتخابی سنجیده میشود. در برخی موارد متقاضیان میتوانند بدون داشتن مدرک دیپلم دبیرستان، در مراکز آموزش عالی هنر به تحصیل بپردازند. در مورد شرایط دریافت پذیرش و تعداد نمونههای کاری که متقاضی برای دریافت پذیرش میباید ارائه دهد، میتوان با مدرسهی عالی هنر مربوطه تماس گرفت. نقّاشی، گرافیک، پیکر تراشی، طرّاحی
(Design und Gestaltung) و تربیّت معلّم درهنرهای تجسّمی، نمونههایی از رشتههای تحصیلی در این مدارساند. بهعنوان دیگر رشتههای مهمّ این مدارس، میتوان از معماری، مرمّت آثار تاریخی، سفالگری نامبرد.
دیپلم، مدرک نهایی است که معمولاً هنرجو از این مراکز دریافت میکند.
مدارس عالی موسیقی معمولاً به آموزش هنرجو در رشتههای زیر میپردازند:
آموزش آلات موسیقی، آموزش آواز، ساخت قطعات موسیقی، رهبری ارکستر. برخی از این مدارس افزون بر این رشتهها، رشتههایی مانند موزیک کلیسا، جاز، کارگردانی موزیک تئاتر هم ارائه میدهند. در آزمون سنجش قابلیّتها، تواناییهای متقاضیان در زمینههای گوناگون در قالب امتحانات شفاهی، کتبی و عملی ارزیابی میشود.
رسانههای گروهی مدرن (Moderne Medien)
علاقهمندان به رشتههای مرتبط با فیلم و تلهویزیون، میتوانند در مرکز آموزش عالی فیلم و تلهویزیون مونیخ و همچنین در مرکز آموزش عالی "کُنراد وُلف" (Konrad Wolf) در پُتس دام- بابلزبرگ Potsdam-Babelsberg به تحصیل در رشتههایی مانند کارگردانی، فیلمبرداری و مدیریّت تولید بپردازند.
نشانی دیگر، مرکز آموزش عالی هنر برای رسانههای گروهی در کُلن است که به عنوان تنها مرکز آموزش عالی در زمینهی رسانههای دیداری- شنیداری (Audiovisuell) در آلمان شناخته میشود. این مرکز با سابقهی ده سالهی خود در آموزش هنرجو، از اعتبار خاصّی در سطح بینالمللی برخوردار است. متقاضیان تحصیل در رشتههای این مراکز، پس از گذراندن یکسری آزمونهای عملی و شفاهی پذیرفته میشوند.
مدارس آموزش عالی تربیّت معلم ( Pädagogische Hochschule)
این مراکز به اختصار "پِ ها" ( PH) نامیده میشوند. تنها مرکز آموزش عالی تربیت معلّم آلمان در ایالت بادن ووتنبرگ آلمان قرار دارد. در بقیّهی ایالتها دانشکدهای در دانشگاهها به این رشته اختصاص داده شدهاست. در مراکز تربیت معلم ، مربیّان مدارس ابتدائی، کادر آموزشی برای مراکز آموزشی Real- und Hauptschule و مدارس ویژه معلولین و عقب افتادگان ذهنی آموزش داده میشوند.
سیستم آموزشی در کشور آلمان در ایالتهای گوناگون متفاوت است. امادر بیشتر ایالتها بچهها معمولاً از سن سه تا هفت سالگی به مراکز پیشدبستانی مانند کودکستان میروند. بعد از سپری شدن این دوره، تحصیلات دبستانی آغاز میگردد که در طی آن دانشآموزان معمولاً از سن ۵ تا ۱۲ سالگی، در زمینههای زبان آلمانی، حساب و معمولاً یک زبان خارجی آموزش داده میشوند. پس از این مرحله، دانشآموزان به مدارس آموزش متوسّطه راه مییابند. گروهی از دانشآموزان معمولاً پس از پایان کلاس پنجم ویا هفتم در رئال شوله (Realschule) به ادامهی تحصیل میپردازند. با پایان کلاس دهم، این دانشآموزان دورهی متوسّطهی تحصیلی را به پایان میرسانند.
هاوپتشوله(Hauptschule) یکی دیگر از مراکز آموزش متوسّطه است که معمولاً از کلاس پنجم تا نهم ویا دهم به طول میانجامد. تمام دانشآموزانی که در هیچکدام از مراکز آموزشمتوسّطهی تمام وقت آلمانی پذیرفته نشدهاند، موظّف به نامنویسی در هاوپت شولهها هستند.
نوع دیگر از مدارس آموزش متوسّطه، گیمنازییوم (Gymnasium) نام دارد. تحصیل در این دبیرستانها در بیشتر ایالتها با به پایان رساندن سال پنجم تحصیلات دبستانی آغاز شده و دورهی آن معمولاً ۹ سال به طول میکشد و با پایان سال تحصیلی سیزدهم، دانشآموز موفّق به دریافت مدرک دیپلم میشود.
مراکز آموزش عالی وابسته به کلیسا
در آلمان بیش از ۴۰ مرکز آموزش عالی وجود دارد که وابسته به کلیسای کاتولیک و یا پروتستان هستند. در مراکز آموزش عالی وابسته به کلیسای پروتستان، کشیشهای زن و مرد وهمچنین معلّمان علوم دینی آموزش داده میشوند. در برخی از این مراکز رشتههایی مانند موزیک کلیسا ، علوم اجتماعی و بهزیستی هم عرضه میشوند.
آموزش کشیشان کاتولیک (Priester) در دانشکدهی الهیّات صورت میگیرد. فرقههای مذهبی گوناگون وابسته به کلیسای کاتولیک هم به سهم خود در دانشکدههایی ویژه به آموزش نیروی تازه نفس در فرقهی مذهبی مربوطه میپردازند.
مراکز آموزش عالی خصوصی
چند سالی است که مؤسّسههای آموزش عالی خصوصی در آلمان بسیار رواج پیدا کردهاند. اگر قصد تحصیل در یکی از این مؤسّسهها را دارید، باید به این نکته توجّه کنید که آیا مدرک مؤسّسهی مورد نظر شما دارای رسمیّت و پذیرش دولتیست یا خیر. مؤسّسههای آموزش عالی خصوصی که در فهرست به تصویب رسیده توسّط کنفرانس رئیسان دانشگاهی Hochschulrektorenkonferenz نیامدهاند، فاقد رسمیّت دولتی هستند.
برخی مراکز آموزش عالی خصوصی از سوی سازمانها و بنیادهای متعدّدی پشتیبانی مالی میشوند. به برخی هم کمکهای دولتی تعلّق میگیرد. نکتهی مشترک همهی این مراکز، پرداخت شهریه توسّط دانشجوست. این شهریه ممکن است از ۱۵۰۰۰ یورو برای کلّ تحصیل تا ۴۰۰۰ یورو در هر ترم تغییر کند. تعداد دانشجویان این رشتهها بسیار کمتر از مراکز دولتی است و آموزش و راهنمایی دانشجویان در چهارچوبی بسیار شخصی انجام میگیرد. مراکز آموزش عالی خصوصی معمولاً دانشجویان خود را شخصاً انتخاب میکنند. برای پذیرفتهشدن در یک چنین مؤسّسهای معمولاً افزون بر میانگین نمرات بالا، قابلیّتهای فردی و تعهّد کاری متقاضی بسیار مهم است. بسیاری از این مراکز همکاری تناتنگی با واحدهای اقتصادی دارند و به دانشجویان خود دورههای کارآموزی در خارج از آلمان هم ارائه میدهند.
آموزشگاههای حرفهای (Berufsakademie)
در ایالتهای بادن ووتنبرگ، زاکسن، تورینگن و برلین میتوان به جای تحصیل در دانشگاهها یا مراکز آموزش عالی حرفهای، در آموزشگاههای حرفهای (Berufsakademie) ، که به اختصار (BA) نامیده میشوند، به ادامهی تحصیل پرداخت.
در آموزشگاههای حرفهای به دانشجویان این امکان داده میشود که در رشتههای علوم اقتصادی، علوم اجتماعی و رشتههای فنّی به تحصیل بپردازند. شرط لازم برای تحصیل در این آموزشگاهها داشتن مدرک دیپلم ( پایان تحصیلات دبیرستانی) یا مدرکی برابر با مدرک پایان تحصیلات دبیرستانی است به همراه ارائهی یک قرارداد آموزشی با مرکزی آموزشی که طرف قرارداد آموزشگاه حرفهای مورد نظر است.
در آموزشگاههای حرفهای، دانشجویان در طول ۶ نیمسال تحصیلی در چهارچوب یک سیستم آموزشی دوگانه به تحصیل میپردازند. سیستم دوگانه به این معناست که آموزش تئوری در این مراکز با آموزش عملی همراه است. در این مدارس برنامهی درسی از پیش تعیین شدهای در اختیار دانشجو قرار میگیرد. در طول تحصیل به دانشجویان از سوی واحدهای اقتصادی که طرف قرارداد آموزشگاههای حرفهای هستند، ماهیانه مبلغ ۵۰۰ یورو و یا بیشتر پرداخت میشود.
مدرک دیپلم دانشگاه در سه سال
پس از سهسال تحصیل و آموزش علمی و عملی در آموزشگاههای حرفهای، به دانشآموختهگان این مراکز مدرک "دیپلم BA" اعطا میشود. دیپلم این مرکز برابر و همپایه با مدرک دیپلم مراکز آموزش عالی حرفهای (Fachhochschule) است. بسیاری از شرکتها به دنبال جذب نیروی کار از میان دانشآموختگان BA هستند، زیرا که این دانشجویان در کنار آموزش علمی دارای تجربههای عملی گرانبهایی در طول تحصیل شدهاند. تقریباً ۹۰ درصد از دانشآموختگان این مراکز پس از پایان تحصیل بهراحتی جذب بازار کار میشوند. بسیاری از واحدهای اقتصادی بر طبق تعرفهای خود را موظّف کردهاند که دانشآموختگان BA را پس از پایان تحصیل به صورت قراردادی استخدام نمایند.
در برخی از آموزشگاههای حرفهای مانند آموزشگاه حرفهای اشتوتگارت، رشتههای بینالمللی هم ارائه میشوند که برای دانشجویان خود امکان اقامت در مدارس خواهرخوانده در خارج از کشور را هم فراهم میکنند.
کار دانشجویی
دانشجویان خارجی میتوانند بدون داشتن اجازهی کار در آلمان کار کنند. برای دانشجویان کشورهایی که عضو اتّحادیّهی اروپا نیستند و همچنین برخی از کشورهایی که به تازگی به عضویت اتّحادیّهی اروپا درآمدهاند، این اجازهی کار محدود است. این گروه از دانشجویان ( این قانون شامل حال دانشجویان ایرانی میشود) میتوانند بدون داشتن اجازهی کار، ۹۰ روز کامل یا ۱۸۰ نیمهروز در سال کار کنند. در برخی از ایالتهای آلمان این اجازهی کار فقط محدود به تعطیلات بین دو نیمسال تحصیلی است. اگر ادارهی کار شهر مربوطه موافقت کند، برای دانشجو افزون بر آن، اجازهی کار دیگری هم صادر میشود که به او اجازهی ۱۰ ساعت کار در هفته را میدهد. پیدا کردن کار دانشجویی در آلمان ساده است. به دلیل اینکه دانشجو نیروی کار ارزان قیمتتری برای کارفرماست، دانشجویان میتوانند به آسانی کار پیدا کنند. از سوی دیگر باید به این نکته توجّه شود که با درآمد بهدستآمده از کارسادهی دانشجویی، مثل کار در رستوران یا پیتزافروشی، نمیتوان خرج زندگی و تحصیل در آلمان را تأمین کرد.
درآمد کار دانشجویی معمولاً بین ۸ تا ۱۰ یورو در ساعت است. مگر این که دانشجو در زمینهای خاص، که در مورد آن تقاضا در بازار کار زیاد است، دارای تخصّص ویژهای باشد. برای یافتن یک کار دانشجویی مناسب، بهتر است به ادارهی امور صنفی و فوق برنامهی دانشجویی ویا به بخش کاریابی برای دانشجویان Studentenvermittlung، مستقر در ادارهی کار شهر مربوطه مراجعه کرد.
افتتاح حساب بانکی
با داشتن یک حساب بانکی در آلمان از نوع حساب در گردش (جاری) "جیرو کُنتو" Girokonto ، میتوانید همه جا به پول خود دسترسی داشته باشید. در صورت داشتن این حساب، پرداخت پول به حساب شما و همچنین برداشت وجه از آن به راحتی صورت میگیرد. برای افتتاح حساب بانکی به گدرنامهی خود احتیاج دارید. با داشتن این حساب میتوانید بدون توجّه به ساعتهای کاری بانک، با استفاده از کارت بانکی، از طریق دستگاههای پولپرداز، اقدام به برداشت پول از حساب خود نمایید.
دارندهی این حساب میتواند برای پرداخت وجوهی مثل کرایه خانه که میبایست به طور منظّم و ماهیانه پرداخت شوند، از طریق "مأموریّت مدّتدار"(Dauerauftrag) اقدام کند. با این روش دارندهی حساب به بانک خود مأموریت میدهد که بانک، مبلغ مورد نظر را ماهیانه به حسابی مشخّص پرداخت کند.
توجّه: پیش از افتتاح حساب، حق العمل (Grundgebühr) در بانکهای گوناگون را با هم مقایسه کنید.
بیمهی خدمات درمانی
دانشجویان آلمانی و خارجی از همان ابتدا زیر پوشش شرکتهای بیمهی خدمات درمانی دولتی قرار میگیرند. حقّ بیمهی این شرکتها تقریباً ۵۰ یورو در ماه است. بیمهشدگان به هنگام مراجعه به پزشک یا بیمارستان به طور رایگان درمان شده و داروهای لازم را هم به طور رایگان دریافت میکنند. به هنگام نامنویسی در دانشگاه، ارائهی گواهی شرکت بیمه خدمات درمانی، مبنی بر بیمهشدن دانشجو الزامی است. بدون در دست داشتن این مدرک نامنویسی دانشجو صورت نمیگیرد. در برخی از ایالتهای آلمان ارائهی گواهی بیمه از کشور مبدأ هم کافی است. هزینهی بیمهی دانشجویی تا پایان چهاردهمین نیمسال تحصیلی یا به عبارتی دیگر تا سن سیسالگی دانشجو ، بسیار مناسب است. امّا دانشجویان بالاتر از سیسال نمیتوانند از بیمهی دولتی استفاده کنند. این گروه از دانشجویان نزد شرکتهای بیمههای خصوصی، بیمهی درمانی میشوند. به دلیل گران بودن بیمههای خصوصی، ادارهی امور صنفی و فوقبرنامهی دانشجوییStudentenwerk برای این گروه از دانشجویان تسهیلات ویژهای در نظر گرفتهاست. این اداره با همکاری یک شرکت بیمهی خدمات درمانی خصوصی، تعرفهی ویژهای برای دانشجویان بالای ۳۰ سال ارائه میکند. سهم ماهیانهای که دانشجو به این شرکت بیمه میپردازد هم تقریباً ۵۰ یورو در ماه است. برای اطّلاعات بیشتر در این مورد میتوان به ادارهی امور صنفی و فوقبرنامهی دانشجویی Studentenwerk مراجعه کرد.
در صورت بیمار شدن میتوان به پزشک عمومی یا به پزشک متخصّص مراجعه کرد. در کتابی به اسم گِلبِ زَیتِن (Gelbe Seiten) ( بانک اطّلاعات شهری)، فهرست کاملی از شماره تلفن و نشانی پزشکان عمومی و پزشکان متخصّص بر اساس رشتهی تخصّصی آنها وجود دارد. پیش از مراجعه به پزشک بهتر است که تلفنی نوبت بگیرید.
ساعتهای کاری بیمارستانها
بیماری خبر نمیکند. اگر خارج از ساعتهای کاری ( جمعهها، شبها و یا آخرهفته ) به پزشک یا به دارو نیاز پیدا کردید، میتوانید به مطب پزشک مورد نظر خود تلفن کنید. پیامگیر مطب پزشک، نام و نشانی پزشکانی را که در آن ساعتها کشیک دارند، به شما خواهد داد. همچنین اگر به دارو نیاز داشتید، میتوانید با مراجعه به نزدیکترین داروخانه، نشانی داروخانههای کشیک را پشت ویترین داروخانه ببینید.
بیمارستان
هزینهی بستریشدن در بیمارستان برای کسانی که زیر پوشش شرکتهای بیمهی خدمات درمانی دولتی قرار دارند، ۱۰ یورو در روزاست. مدّت بستری شدن در بیمارستان امّا نباید طولانیتر از ۲۸ روز در سال باشد. قبل از مراجعه به بیمارستان بهتر است که با شرکت بیمهی خود در اینباره مشورت کنید. به دلیل هزینههای درمانی بالا، گاهی بهتر است که دانشجو در صورت نیاز به بستری شدن در بیمارستان، به کشور خود مراجعه کند. به هر حال اگر در هر شرایطی در آلمان به پزشک اورژانس احتیاج پیدا کردید، میتوانید با شمارهی ۱۱۲ تماس بگیرید. تماس با این شماره رایگان و از تمام باجههای تلفن هم امکان پذیر است.
در جستجوی خانه
جوینده یابنده است. این ضربالمثل در رابطه با یافتن خانه هم مصداق دارد. اما جستجوی مکانی برای زندگی معمولاً به این راحتی نیست. به همین دلیل میبایست به موقع برای کرایهی یک مکان مناسب اقدام کرد. منابعی که در این جستجو میتوان از آنها کمک گرفت، عبارتند از:
روزنامهها و تابلوهای اعلانات
در روزنامههای محلّی میتوان معمولاً آگهیهای فراوانی در رابطه با کرایهی اتاق و خانه پیدا کرد. این آگهیها معمولاً درصفحهی نیازمندی شمارههای روزهای چهارشنبه و آخر هفته چاپ میشوند. جوینده میتواند حتّی در روزنامه، اقدام به چاپ آگهی جستجوی خانه کند.
تابلوهای اعلانات دانشگاهها، نشانی دیگر برای جستجوی خانه، هستند. معمولاً بر روی این تابلوهای پر از آگهی، میتوان به آسانی مکانی برای زندگی دانشجویی پیدا کرد.
زندگی در خانههای اشتراکی (tenWohngemeinschaf ( که به اختصار "وِ گِ" نامیده میشوند، امکان خوبی برای دانشجویانی ست که به تنهایی به آلمان سفر میکنند. "وگ" به گونهای از زندگی گفته میشود که در آن چند نفر با هم، خانه و یا آپارتمانی اجاره میکنند و سپس اتاقها را میان خود تقسیم میکنند. از آشپزخانه، حمام، دستشویی و در بیشتر موارد یک اتاق نشینمن به صورت اشتراکی استفاده میشود. زندگی در"وِگِ"، این خوبی را دارد که دانشجو با افراد زیادی آشنا میشود.
میتوُنسِنتراله Mitwohnzentrale ، مهمانسرای دانشگاه، بنگاه معاملاتی) (Makler
میتوُنسِنتراله (Mitwohnzentrale)مؤسّسهای است بنگاه مانند که در آن کسانی که اتاقهای خانهی خود و یا همهی خانهی خود را برای مدّت مشخّصی اجاره میدهند، ثبتنام میکنند و دانشجویانی که در جستجوی خانهاند، میتوانند به این مراکز مراجعه کنند. میتوُنسِنتراله (Mitwohnzentrale) با دریافت مبلغی به عنوان حقّ کمیسیون Provision در زمانی مشخص برای دانشجو به جستجوی خانه میپردازد.
مهمانسراهای دانشگاه هم معمولاً اتاق در اختیار دانشجویان میگذارند.
کسی که از راه یک بنگاه معاملات ملکی، خانهای اجاره میکند، باید به این نکته توجّه کند که معمولاً پرداخت مبلغی به اندازهی اجارهی دوماه، به عنوان حقّ کمیسیون الزامی است.
خوابگاههای دانشجویی
زندگی در این خوابگاهها تقریباً ارزانترین نوع سکونت در آلمان است. تنها مشکل، کوچک بودن اتاقهاست. ادارهی امور صنفی و فوق برنامهی دانشجویی، نشانی و شرایط پذیرش در این خوابگاهها را در اختیار شما میگذارد.
قرارداد اجاره
با امضای قرارداد اجاره، شما موظّف به اجرای نکات زیر میشوید:
- پرداخت اجاره
- توجّه به مهلت فسخ قرارداد (Kündigungsfrist)
- پرداخت هزینههای تعمیراتی
- در برخی موارد تقبّل هزینههای نوسازی به هنگام تخلیه خانهی اجارهای
- پرداخت کامل اجاره حتّی در صورت افزایش این مبلغ
- پرداخت هزینههای جانبی (برای مثال دفع زباله و مصرف آب)
در رابطه با اجارهی خانه همیشه دو اصطلاح به کار برده میشود:
اجارهی سرد "کالت میته" ( (Kaltmiete یا اجارهی گرم "وارم میته" (Warmmiete)
اجارهی گرم "وارم میته" (Warmmiete) به این معناست که کرایهی آورده شده در قرارداد، تمام هزینههای جانبی را هم دربر میگیرد و مبلغ نهایی است که مستأجر باید بپردازد.
اجارهی سرد "کالت میته" (Kaltmiete(بر خلاف آن، مبلغی است که هزینههای جانبی در آن هنوز منظور نشدهاست.
همیشه به هنگام اجارهی اتاق یا خانه، در مورد مبلغ نهایی ،که دربردارندهی هزینههای جانبی است سئوال کنید. توجّه: هیچگاه هیچ قراردادی را امضا نکنید، اگر هنوز تمام مفادّ قرارداد را نفهمیدهاید.
ادارهی ثبت احوال و ادارهی خارجیها
هر خارجی که قصد دارد بیش از سه ماه در آلمان زندگی کند، میبایست در ظرف یک هفته پس از ورود خود به این کشور، محل سکونت خود را در ادارهی ثبت احوال (Einwohnermeldeamt) به ثبت برساند. برای این نامنویسی امضای صحبخانه در فرم درخواست ضروری است. بعدها با تغییر محل سکونت، میباید دوباره به ادارهی ثبت احوال مراجعه کرد و محل سکونت جدید را به ثبت رساند. نشانی این اداره را میتوان از بخش روابط بین الملل دانشگاهها (Akademisches Auslandsamt) گرفت.
ادارهی دیگری که تمام دانشجویان خارجی باید به آن مراجعه کنند، ادارهی خارجیها(Auslandsamt) است. دانشجو، درخواست اجازهی اقامت خود رابه همراه تأییدیّهی تأمین مالی اقامتش در آلمان، به این اداره تحویل میدهد. هردانشجوی خارجی میباید برای تأمین مخارج زندگی در آلمان، ماهیانه دستکم ۵۰۰ یورو پول داشتهباشد.
اگر مدارک زیر کامل باشند به درخواست اقامت پاسخ مثبت داده میشود:
- روادید معتبر دانشجویی
- فرم درخواست اقامت تکمیل شده ( این فرم را میتوان نزد بخش روابط بین الملل دانشگاهها Akademisches Auslandsamt گرفت )
- گذرنامهی معتبر
- مدرک بیمهی درمانی
- رونوشت قرارداد اجارهی خانه و یا به مدرکی معادل مانند گواهیای از صاحبخانه
- سه عدد عکس گذرنامهای
- و در مواردی ویژه یک گواهی پزشکی
اجازهی اقامت معمولاً برای یک سال صادر میشود و باید هر ساله تمدید شود
مدارک و کارنامههای مورد نیاز Dokumente und Zeugnisse
متقاضیان تحصیل در آلمان، باید مدارک گوناگونی را به ادارههای مختلف ارائه دهند.
تمام مدارکی که به زبانی غیر از آلمانی صادر شدهاند، معمولاً میباید ترجمه شوند. رونوشت تأئیدشدهی ترجمه، برای ارائه به ادارههای گوناگون کافی است.
توجّه: به هیچ اداره و سازمانی اصل مدارک خود را تحویل ندهید. ارائهی رونوشت مدارک کافی است.
هزینههای زندگی دانشجویی • بورس تحصیلی
هر دانشجو برای تأمین مخارج زندگی در آلمان، ماهیانه به ۶۶۰ یورو احتیاج دارد. هزینهزندگی در کشور آلمان بالاست. ۶۶۰ یورو در ماه پول زیادی نیست. با این مبلغ در ماه، دانشجو زندگی کاملاً سادهای خواهد داشت. برای اینکه از این پول کم بتوان به بهترین شکل استفاده کرد، باید به هزینههای ثابت زندگی در آلمان توجّه کرد و آنها را تا آنجا که امکان دارد، پایین نگهداشت. یکی از این هزینههای ثابت کرایهی خانه است.
شهریه
پیشتر دانشجو برای تحصیل در مراکز آموزش عالی دولتی آلمان مجبور به پرداخت شهریه نبود. امّا پس از لغو ممنوعیّت مطالبهی شهریه از دانشجویان، درسال ۲۰۰۵، توسّط دادگاه قانون اساسی دولت فدرال آلمان Bundesverfassungsgericht، در بسیاری از ایالتها، در آینده دانشجویان مجبور به پرداخت شهریه خواهند بود. برخی ایالتها مطالبهی شهریه از دانشجویان را از نیمسال زمستانی ۲۰۰۶ـ۲۰۰۷ آغاز کردهاند. شهریهی پرداختی ۵۰۰ یورو در هر نیمسال تحصیلی "زِمِستِر" (Semester) تعیین شدهاست. بهتر است قبل از اقدام برای دریافت پذیرش تحصیلی، از ایننکته که آیا در مرکز آموزش عالی انتخابی شما هم شهریه پرداخت میشود یا خیر، اطلاع حاصل کنید.
شهریهی تحصیل درازمدّت Langzeitgebühren
دانشجویانی که دوران تحصیل آنها به درازا میکشد و تعداد نیمسالهای تحصیلیشان از حدّ مجاز پیشبینی شده، میگذرد، باید شهریه بپردازند. این شهریه افزون بر عوارض دانشجویی است که به طور عادّی به دانشگاه پرداخته میشود و مقدار آن تا ۸۰۰ یورو در هر نیمسال تحصیلی میرسد. موعد پرداخت این شهریه معمولاً پس از ۷ سال تحصیل یا به عبارتی پس از ۱۴ نیمسال تحصیلی است.
عوارض دانشجویی (Semesterbeitrag)
سوای شهریهای که دانشجو بهزودی در بسیاری از دانشگاهها میباید بپردازد، دانشجویان برای هر نیمسال تحصیلی مبلغی به عنوان سهم دانشجو در امور دانشجویی (عوارض دانشجویی) به دانشگاه میپردازند که Semesterbeitrag نام دارد. این مبلغ معمولاً بیش از ۱۰۰ یورو در هر نیمسال تحصیلی نیست و به خرج ادارهی امور صنفی و فوقبرنامهی دانشجویی (Studentenwerk) و هچنین شورای عمومی دانشجویی که به اختصار به آن "آستا" میگویندAsta))، میرسد. در شهرهای بزرگ، در این مبلغ پرداختی، هزینهی بلیط نیمسال تحصیلی (Semesterticket) هم منظور شده، که حقّ استفادهی رایگان از اتوبوس و قطاردر محدودهای مشخّص را به دانشجو میدهد.
بلیط نیمسال تحصیلی (Semesterticket)
بلیط استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی ( اتوبوس، قطار، قطار زیرزمینی) در محدودهای مشخّص، که برای یک نیمسال تحصیلی اعتبار دارد. به طور معمول کارت دانشجویی همزمان بلیط نیمسال تحصیلی هم محسوب میشود، وقتی که هزینهی آن در مبلغ پرداختی به عنوان سهمیهی دانشجو در امور دانشجویی (Semesterbeitrag)، پرداخت شدهباشد.
ادارهی امور صنفی و فوق برنامهی دانشجویی (Studentenwerk)
نهاد مستقل که مسئولیّت ادارهی سالنهای غذاخوری و کافهتریاها و توزیع و ادارهی خوابگاههای دانشجویی را در مراکز آموزش عالی بهعهده دارد. افزون بر آن، این نهاد مشاورههای روانیـ درمانی هم به دانشجویان ارائه میدهد.
تخفیفهای ویژهی دانشجویان
در بسیاری از موارد تخفیفهای ویژهای برای دانشجویان در نظر گرفتهشدهاست. برای مثال موزهها و مراکز فرهنگی معمولاً به دانشجویان تسهیلات ویژهای عرضه میکنند. گاهی با بهرهگیری از این تخفیفها، دانشجو میتواند با هزینهی کمی سفر کند، از جمله با هواپیما. برای استفاده از تمام این تسهیلات، خوب است که دانشجو دارای کارت بین المللی دانشآموزی/ دانشجویی Internationale Schüler - und Studentenausweis (ISIC) باشد. قیمت این کارت ۹ یوروست وبرای درخواست آن باید با به همراه داشتن یک عکس رنگی و کارت دانشجویی به ادارهی امور صنفی و فوقبرنامهی دانشجوییStudentenwerk مراجعه کرد. اما بدون داشتن این کارت هم به دانشجو در بسیاری موارد تخفیف تعلّق میگیرد. دانشجویان تا سن ۲۶ سالگی میتوانند با ارائهی کارت دانشجویی خود از تسهیلات ویژهای برای سفر کردن با قطار استفاده کنند. برای دانشجویان دیگر گروههای سنّی هم، استفاده از وسایل نقلیهی عمومی ( به جز تاکسی) معمولاً بسیار ارزانتر از سایر قشرهای جامعه است.
بافوگ( BAföG)
قانون فدرالِ پشتیبانی مالی از تحصیل "Bundesausbildungsförderungsgesetz" که به اختصار بافوگ( BAföG) گفته میشود، برای پشتیبانی ازدانشجویان در طول تحصیل، برای آنان کمک هزینهی تحصیلی درنظر گرفتهاست. این کمکهزینهی تحصیلی تنها به دانشجویانی تعلّق میگیرد که هنوز از مرز ۳۰ سالگی نگذشتهاند و خانوادهی آنها قادر به حمایت مالی از آنان نیست. مقدار این کمکهزینه، بستگی به درآمد خانوادهی دانشجو و درآمد خود دانشجو ( چنانچه دانشجو مشغول به کار باشد) دارد. با پایان یافتن مدّت قانونی تحصیل ( برای دانشگاهیان تا پایان نیمسال نهم و برای دانشجویان سایر مراکز آموزش عالی، تا پایان نیمسال هفتم) این کمک هزینهی تحصیلی قطع میشود، مگر در موارد استثنائی مثل بیماری یا سرپرستی و نگهداری از بچّه یا در صورت داشتن هر گونه معلولیّت.
بخشی از این کمک هزینه، میبایست بعدها توسط دانشجو به دولت بازپرداخت شود. دانشجویان خارجی هم میتوانند با داشتن شرایطی ویژه درخواست بافوگ کنند. این شرایط شامل حال دانشجویان عادی از کشورهایی که عضو اتحادیهی اروپا نیستند، نمیشود. اطّلاعات بیشتر در این زمینه را میتوان با مراجعه به ادارهی بافوگ مستقر در ادارهی امور صنفی و فوقبرنامهی دانشجویی کسب کرد.
پذیرش دانشجویی
بخش روابط بینالملل (Akademisches Auslandsamt) درهر دانشگاهی مسئول ارزیابی مدارک و شرایط متقاضی برای صدور پذیرش تحصیلی است. متقاضیانی که آخرین مدرک تحصیلیشان در آلمان به رسمیّت شناخته نمیشود، این امکان را دارند که با گذراندن دورهی کالج سطح علمی خود را به سطح متقاضیان ورود به دانشگاه برسانند. متقاضی تحصیل در آلمان میتواند برای جمعآوری اطّلاعات مورد نیاز پیرامون تحصیل در آلمان، رشتههای تحصیلی ومیزان معلومات لازم در زبان آلمانی به موسّسهی تبادلات دانشگاهی (آکادمیک) آلمان(DAAD) در کشور خود مراجعه نماید. دانشجویان میبایست مدرک زبان معتبری ارائه دهند که برای صدور پذیرش دانشجویی ضروری است. برای ارزیابی سطح زبان آلمانی و دریافت مدرک مورد نظر آزمونهای گوناکونی برگزار میشوند که داوطلب میتواند در یکی از آنها شرکت کند. تنها دانشجویان رشتههای بینالمللی نیازی به ارائهی مدرکی که دال برسطح معلومات زبان آلمانی باشد، ندارند. زبان مورد نیاز برای این دسته از دانشجویان زبان انگلیسی است.
درخواست پذیرش دانشجویی (Bewerbung)
در ابتدا دانشگاهی را که در آن قصد ادامهی تحصیل دارید انتخاب کنید. دفترهای روابط بین الملل دانشگاهها (Akademisches Auslandsamt) مسئول توزیع جواز دانشجویی به متقاضیان واجد شرایط اند. نامه یا یک Email به زبان آلمانی یا انگلیسی به این بخش ارسال کنید و از آنها بخواهید که فرمهای درخواست پذیرش و کتابچههای راهنما را برای شما ارسال کنند. پس ازپر کردن فرمهای مربوطه، آنها را بههمراه مدارک مورد نیاز، به بخش روابط بین الملل دانشگاه مربوطه ارسال کنید. برای آغاز تحصیل در نیمسال زمستانی ( آغاز: اوّل اکتبر) باید مدارک خود را حد ّاکثر تا ۱۵ ژانویه و برای شروع تحصیل در نیمسال تابستانی( آغاز: اوّل آوریل)، باید این مدارک را حداکثر تا ۱۵ژوئيه ارسال کرده باشید.
برای این درخواست به مدارک زیر نیاز دارید:
- رونوشت تأییدشده ازمدارک دیپلم، پیشدانشگاهی و کارنامهی کنکور( دانشجویان ایرانی جهت دریافت پذیرش تحصیلی در آلمان نیاز به ارائه مدرکی دارند که موفّقیّت آنها را در کنکور سراسری تأیید کند یا مدرکی که بر پایان تحصیلات دانشگاه آزاد اسلامی متقاضی گواهی دهد.)
- تمام مدارک لازم (دبیرستان، دانشگاه) باید توسط مترجم رسمی به زبان آلمانی یا انگلیسی ترجمه شده و از طرف وزارت دادگستری، وزارت امور خارجه ایران و نیز سفارت آلمان تأیید شوند.
- یک عدد عکس رنگی گذرنامهای
- شرح حال مختصر شامل اطّلاعات دقیقی دربارهی مقاطع تحصیلی، مدرسههایی که در آنها درس خوانده اید، آزمونهای مهمی که در این مسیر پشت سر گذاشتهاید و اطّلاعاتی از این قبیل.
- تأییدیّهای دربارهی پایان تحصیلات دانشگاهی ( اگر تحصیلات دانشگاهی خود را در ایران آغاز کرده و به پایان رساندهاید)
- مدرک زبان به منظور تأیید معلومات زبانی شما.
از ماه مه سال ۲۰۰۴ به دانشجویان خارجی این امکان داده شده است که درخواست خود برای دریافت پذیرش تحصیلی در آلمان را همزمان برای چندین مرکز آموزش عالی در آلمان ارسال کنند. برای ارزیابی مشترک مدارک، ارگانی تشکیل شده که به آن "اَسیست" (Assist) میگویند. اگر دانشگاه مورد نظر شما عضو این ارگان باشد، میتوانید مدارک خود را به این مؤسّسه بفرستید.
Assist مدارک متقاضیان را بررسی کرده و در صورت کامل بودن مدارک و برآورده بودن شرایط برای دریافت پذیرش ، این مدارک را به دانشگاههای منتخب متقاضی میفرستد.
مرکز اصلی توزیع سهمیهی دانشجویی ZVS مسئول توزیع سهمیّهی رشتههای تحصیلی ویژهای مانند رشتهی پزشکی است و متقاضیان واجد شرایط را بین دانشگاههای شهرهای گوناکون تقسیم میکند.
آن دسته از علاقمندان به تحصیل در آلمان، که از کشورهای عضو اتّحادیّهی اروپا میآیند، مدارک خود را برای دریافت پذیرش مستقیماً به مرکز اصلی توزیع جواز دانشجویی ZVS می فرستند. ولی دانشجویان سایر کشورها باید مدارک خود را به بخش روابط بینالملل دانشگاهها (Akademisches Auslandsamt) ارسال کنند.
از نیمسال زمستانی تحصیلی سال ۲۰۰۰/۲۰۰۱ به دانشگاههای آلمانی این اجازه داده شدهاست که در رشتههای تحصیلی که در سراسر آلمان با محدودیّتهایی برای صدور پذیرش روبرو هستند، ۲۴ درصد دانشجویان خود را به طور مستقل، با گفتوگوی حضوری انتخاب کنند.
مصاحبهی حضوری این امکان را برای متقاضی فراهم میکند که در مورد انگیزههای خود در انتخاب رشتهی مورد نظر سخن گوید. همچنین بررسی بسیاری از تواناییهای متقاضی، که از طریق خواندن شرححال او امکان پذیر نیست، ممکن است در جریان گفتوگویی حضوری صورت گیرد.
توجّه: صدور پذیرش دانشجویی به معنای صدور اجازهی تحصیل در آلمان نیست. همهی متقاضیان تحصیل در آلمان به روادید دانشجویی احتیاج دارند. برای دریافت روادید، باید پذیرش دانشجویی ضمیمهی فرم درخواست روادید دانشجویی شود.
شرایط پذیرش (Zulassung)
پذیرش تحصیلی تنها برای کسانی صادر میشود که دارای همهی شرایط لازم برای ادامهی تحصیل در آلمان باشند. متقاضیانی که سطح علمیشان برای تحصیل در آلمان کافی است، میتوانند با داشتن دیگر شرایط لازم، برای دریافت پذیرش دانشجویی اقدام کنند. اگر سطح علمی داوطلب پایینتر از سطح علمی مورد نیاز برای تحصیل در مراکز آموزش عالی آلمان باشد، داوطلب میبایست در آزمونی نهایی شرکت کند که به (Feststellungsprüfung) معروف است. معیارهای تعیین سطح علمی داوطلب در ایالتهای گوناگون، متفاوت است. چگونگی برگزاری این آزمونها و پذیرش داوطلبان برای شرکت در این آزمونها به عهدهی کالجهایی است که با دانشگاهها همکاری تنگاتنگ دارند.
نکتههای مهم برای دریافت پذیرش:
تعداد متقاضی در رشتههایی ویژه، بیش از ظرفیت پذیرش است. متقاضیان آلمانی و کشورهای عضو اتّحادیّهی اروپا با شیوههای گزینشی برای این رشتهها انتخاب میشوند. برای این منظور معدّل داوطلب مهم است. انتخاب داوطلبان از دیگر کشورها در اینگونه رشتههای دانشگاهی با روشهای گزینشی صورت نمیگیرد. ولی در رشتههایی مانند پزشکی یا روانشناسی، سهمیّه مشخّصی برای داوطلبان این کشورها در هر نیمسال تحصیلی در نظر گرفته میشود. در اینجا هم معدّل داوطلبان تعیین کنندهاست.
نام نویسی (Einschreibung)
"آزادی دانشگاهی" یک قاعدهی کلّی در مراکز آموزش عالی آلمان است. یک جنبهی آن این است که در آلمان هر دانشجو میتواند آزادانه مرکز آموزش عالی مورد نظر و استادان خود را انتخاب نماید. البتّه شرط لازم برای این انتخاب آزادانه، برآورده کردن شرایط لازم برای دریافت پذیرش است. در این میان دانشگاههای خصوصی (Privatuniversitäten) ، مراکز آموزش عالی هنر و موسیقی (Kunst- Musikschulen) و مراکز آموزش عالی تربیت بدنی (Sporthochschulen)،معمولاً دانشجویان خود را از طریق آزمونها و گفتوگوهای حضوری انتخاب میکنند.
در بیشتر مراکز آموزش عالی، داوطلب میتواند بلافاصله پس از احراز شرایط مورد نیاز، نامنویسی کند. ثبت نام دانشجویان دریک زمان مشخّص پیش از شروع نیمسال تحصیلی، در دفترامور دانشجویی (Studentensekretariat) دانشگاه مربوطه صورت میگیرد. مدارک زیر بههنگام نامنویسی در مراکز آموزش عالی مورد نیاز است:
- فرم درخواست نامنویسی
- کارنامهی پایان تحصیلات دبیرستانی (به همراه ترجمهی تائید شده)
- جواب پذیرش ( Zulassungsbescheid) از دفتر روابط بینالملل دانشگاه مربوطه
- در صورت لزوم تأئیدیّهی داشتن معلومات کافی در زبان آلمانی ( برای دانشجویان رشتههای بینالمللی تأییدیّهای برای زبان انگلیسی)
- گواهی از مرکز آموزش عالی کشور محل سکونت (در صورتی که در کشور خود تحصیلات دانشگاهی را شروع کرده و به پایان رساندهاید.)
- تأییدیّهی بیمهی درمانی
با ارائهی این مدارک نامنویسی با موفّقیّت به پایان میرسد. در پایان میباید مبلغی به عنوان عوارض دانشجویی ( Semesterbeitrag) پرداخت شود. پس از گذراندن این مرحلهها، داوطب به طور رسمی دانشجوی مرکز آموزشی مربوطه محسوب میشود.
کالج
مدرک دیپلم دبیرستان برخی از کشورها در آلمان به رسمیت شناخته نمیشود. یعنی سطح علمی دانشآموزان این کشورها در مقطع دیپلم پائینتر از سطح علمی دانشآموزان دارای مدرک دیپلم در آلمان است.
به متقاضیانی که بلافاصله پس از دیپلم قصد تحصیل در آلمان را دارند و دارای همهی شرایط لازم برای دریافت پذیرش مراکز آموزش عالی آلمان هستند و تنها مدرک دیپلم آنها پذیرفته نمیشود، شانس دیگری داده میشود. این متقاضیان میتوانند با گذراندن دورهی کالج اجازهی ورود به مراکز آموزشی آلمان و تحصیل در رشتهی مورد علاقهی خود را به دست آورند. در این دورهی یکساله، سطح علمی دانشآموزان متقاضی تحصیل در مراکز آموزش عالی، به سطح دیپلم آلمانی رسانده میشود. شرط پذیرفتهشدن در دورهی کالج، داشتن معلومات کافی در زبان آلمانی است. درسهای دورهی کالج تنها به زبان آلمانی عرضه میشوند. چنانکه داوطلب یکی از مدارک زبان را که در زیر آوردهشدهاست دارا باشد، میتواند تحصیل خود در کالج را آغاز کند:
- دیپلم زبان آلمانی
- آزمون مرکزی سطح متوسط انستیتو گوته
- مدرک قبولی در آزمون "تستِ داف" (TestDaf) از موسسهی تبادلات دانشگاهی (آکادمیک) آلمان(DAAD)
- دیپلم زبان آلمانی سطح یک (Stufe I)، طبق مصوبهی کنفرانس وزرای فرهنگی
Kultusministerkonferenz
دورهی کالج پس از یک سال با آزمون نهایی، که به آن Feststellungsprüfung میگویند، به پایان میرسد. این آزمون بر اساس رشتهی تحصیلی انتخابی صورت میگیرد. کسی که آزمون پایانی دورهی کالج را با موفّقیّت به پایان برساند، میتواند بلافاصله درخواست پذیرش دانشجویی را به بخش تبادلات فرهنگی دانشگاه مربوطه ارسال کند.
پذیرش داوطلبان در دورهی کالج به عهدهی دانشگاه مربوطه یا نهادهای ایالتی(Landesbehörde) است.
در آلمان هر گونه درخواستی فقط به صورت کتبی انجام میپذیرد. داوطلبان برای درخواست پذیرش در دورهی کالج هم، میباید درخواست خود را به صورت کتبی ارائه دهند. برای یافتن پاسخ درست به پرسشهایی که در این زمینه پیش میآیند، میتوان به بخش روابط بین الملل دانشگاهها مراجعه کرد.
سطح زبان برای ورود به دانشگاههای آلمان
تسلط به زبان آلمانی و ارسال مدارک لازم و مرتبط، از جمله مراحل درخواست پذیرش دانشجویی برای تحصیل در دانشگاههای آلمان است. سطح معلومات زبان برای متقاضیان تحصیل در آلمان، در مرحله اقدام به پذیرش حداقل (B1) و مدرک لازم برای ارائه به مرکز "اونی اسیست" (Uni assist) با Zertifikat Deutsch مخفف (ZD) است. این مدرک بایستی به همراه سایر مدارک تحصیلی، پس از آنکه به تایید رسمی سفارت آلمان رسید، به مرکز "اونی اسیست" ارسال شود.
سطح معلومات زبان برای متقاضیان تحصیل به زبان انگلیسی
توجه به این نکته لازم است که زبان رشته تحصیلی داوطلب برای تحصیل در دانشگاههای آلمان، ارتباطی با امتحان ZD ندارد. این بدین معناست که حتی متقاضیان تحصیل به زبان انگلیسی در دانشگاههای آلمان نیز بایستی در هنگام پذیرش موفق به قبولی در امتحانZD شده باشند.
ارائه این مدرک به معنای تسلط مقدماتی داوطلب به زبان روزمره آلمانی است و ارتباطی با زبان دانشگاهی وی و همچنین مقطع تحصیلی ندارد. در ارتباط با دانشجویان دورههای دکترا هم که پس از موافقت استاد راهنما، رساله خود را به زبان انگلیسی خواهند نوشت، داشتن این مدرک به هنگام پذیرش الزامی است.
داوطلبانی که قصد تحصیل در دانشگاههای آلمان به زبان انگلیسی و در مقاطع کارشناسی یا کارشناسی ارشد را دارند، بایستی علاوه بر مدرک ZD، تافل و یا آیلس نیز داشته باشند. تعیین حداقل نمره کل در هر یک از امتحانات نام برده برای موافقت با پذیرش داوطلب، بر عهده دانشگاه است. داوطلبان میتوانند از طریق سایت دانشگاه مورد نظر اطلاعات لازم در این ارتباط را کسب کنند.
سطح معلومات زبان برای متقاضیان تحصیل به زبان آلمانی
آن دسته از داوطلبانی که قصد تحصیل به زبان آلمانی را دارند، بایستی پس از ارائه مدرک ZD در مرحله پذیرش، در یکی از امتحانات زبان (DSH) یا (TestDaF) در آلمان یا کشور محل سکونتشان پذیرفته شوند. هر دو امتحان دارای سطح یکسانی است، اما تصمیم برای برگزاری هر یک از این دو با دانشگاه است. داوطبانی که در یکی از دو امتحان نام برده، در موسسهای دیگر و یا دانشگاه، پذیرفته شدهاند، موظف به تکرار آن نیستند و با ارائه این مدرک در مرحله پذیرش، از امتحان زبان معاف خواهند بود.
امتحان TestDaF بر خلاف DSH به صورت مرکزی برگزار میشود و در تهران نیز امکان شرکت در آن از سوی موسسه آموزش زبان آلمانی (DSIT)، وابسته به سفارت آلمان فراهم شده است. از جمله امتحاناتی که ارائه مدارک آنها، داوطلب را از شرکت در امتحانات DSH و TestDaF معاف میکند، میتوان به آزمونهای ZOP، KDS و GDS اشاره کرد.
روادید دانشجویی
متقاضیان تحصیل در دانشگاههای آلمان قبل از ورود به این کشور، نیاز به روادید دانشجویی دارند. تنها متقاضیان عضو کشورهای اتّحادیّهی اروپا یا کشورهایی مانند ایالات متّحدهی امریکا، زلاندنو، اسراییل، کانادا، ژاپن، استرالیا، سوییس، موناکو، هندوراس و سن مارینو احتیاجی به روادید دانشجویی برای تحصیل در آلمان ندارند.
روادید دانشجویی، روادید ویژهای است. روادید توریستی را نمیتوان به روادید دانشجویی تبدیل کرد. برای متقاضیان تحصیل در آلمان میتوان به سه نوع روادید اشاره کرد:
· روادیدی که فقط برای فراگیری زبان در آلمان صادر میشود (Sprachvisum) : این روادید را نمیتوان بعدها به روادید دانشجویی تبدیل کرد.
· روادید متقاضی تحصیل (Studienbewerbervisum) : اگر متقاضی هنوز پذیرشی از مراکز آموزش عالی دریافت نکرده باشد، این روادید را دریافت میکند که برای سه ماه معتبر است و به محض دریافت پذیرش دانشجویی، متقاضی میباید به ادارهی خارجیهای شهر مربوطه مراجعه کند و روادید خود را به روادید دانشجویی تبدیل کند.
· روادید دانشجویی (Visum zu Studienzwecken) : این روادید به مدّت یک سال اعتبار دارد .برای دریافت این روادید متقاضی به پذیرش تحصیلی از یکی از دانشگاهای آلمان یا مدرک پذیرش در کالج در نیاز دارد و افزون بر آن به مدرکی که نشان دهد، اقامت دانشجو در آلمان از لحاظ مالی تأمین میشود.
ارائهی مدارک زیر به منظور درخواست روادید برای متقاضیان تحصیل در آلمان ضروری است:
- گذرنامهی معتبر به همراه دو نسخه رونوشت از صفحههای دوم و سوم آن
- عکس رنگی پاسپورتی
- شناسنامه و دو نسخه رونوشت شناسنامه
- مدرک دیپلم دبیرستان و کارنامهی کنکور
- مدارک تحصیلات دانشگاهی متقاضی (در صورت وجود)
- گواهی پشتیبانی مالی (از سوی شخصی که مقیم آلمان است ویا یک حساب بانکی با ۸۰۰۰ یورو موجودی در آلمان)
- مدرکی در مورد سوابق شغلی
- گواهی عدم سوء پیشینه به همراه دو نسخه رونوشت
- سه فرم پرشدهی درخواست روادید (این فرم را از سفارت آلمان در ایران بخواهید)
- پذیرش از دانشگاه یا کالج مورد نظر
- هزینهی صدور روادید
در صورت دریافت پذیرش و یا داشتن تأییدیّهی درخواست، میتوانید از سفارت آلمان برای درخواست روادید با شماره تلفن ویا آدرس E-Mail زیر وقت ملاقات بگیرید:
تلفن: ۳۹۹۹۱۲۶۰ / termin@tehe.diplo.de
مدرک تحصیلی
مدرک دیپلم دبیرستان برخی از کشورها، از جمله ایران، در آلمان به رسمیت شناخته نمیشود. یعنی سطح علمی دانشآموزان این کشورها در مقطع دیپلم پائینتر از سطح علمی دانشآموزان دارای مدرک دیپلم در آلمان است.
به متقاضیانی که بلافاصله پس از دیپلم قصد تحصیل در آلمان را دارند و دارای همهی شرایط لازم برای دریافت پذیرش مراکز آموزش عالی آلمان هستند و تنها مدرک دیپلم آنها پذیرفته نمیشود، شانس دیگری داده میشود. این متقاضیان میتوانند با گذراندن دورهی کالج اجازهی ورود به مراکز آموزشی آلمان و تحصیل در رشتهی مورد علاقهی خود را به دست آورند. در این دورهی یکساله، سطح علمی دانشآموزان متقاضی تحصیل در مراکز آموزش عالی، به سطح دیپلم آلمانی رسانده میشود. شرط پذیرفتهشدن در دورهی کالج، داشتن معلومات کافی در زبان آلمانی است. درسهای دورهی کالج تنها به زبان آلمانی عرضه میشوند. چنانکه داوطلب یکی از مدارک زبان را که در زیر آوردهشدهاست دارا باشد، میتواند تحصیل خود در کالج را آغاز کند:
دیپلم زبان آلمانی
آزمون مرکزی سطح متوسط انستیتو گوته
مدرک قبولی در آزمون "تستِ داف" (TestDaf) از موسسهی تبادلات دانشگاهی (آکادمیک) آلمان(DAAD)
دیپلم زبان آلمانی سطح یک (Stufe I)، طبق مصوبهی کنفرانس وزرای فرهنگی Kultusministerkonferenz
دورهی کالج پس از یک سال با آزمون نهایی، که به آن Feststellungsprüfung میگویند، به پایان میرسد. این آزمون بر اساس رشتهی تحصیلی انتخابی صورت میگیرد. کسی که آزمون پایانی دورهی کالج را با موفّقیّت به پایان برساند، میتواند بلافاصله درخواست پذیرش دانشجویی را به بخش تبادلات فرهنگی دانشگاه مربوطه ارسال کند.
پذیرش داوطلبان در دورهی کالج به عهدهی دانشگاه مربوطه یا نهادهای ایالتی(Landesbehörde) است.
در آلمان هر گونه درخواستی فقط به صورت کتبی انجام میپذیرد. داوطلبان برای درخواست پذیرش در دورهی کالج هم، میباید درخواست خود را به صورت کتبی ارائه دهند. برای یافتن پاسخ درست به پرسشهایی که در این زمینه پیش میآیند، میتوان به بخش روابط بین الملل دانشگاهها مراجعه کرد.
مدارک مهم در آلمان:
داشتن مدارک زیر برای دانشجویی که زندگی دانشجوئی در آلمان را آغاز کردهاست، ضروری است:
- روادید دانشجویی
- گذرنامهی معتبر
- اصل مدارک تحصیلی و اصل ترجمهی تایید شدهی این مدارک به آلمانی
- در صورت امکان شرح کوتاهی دربارهی بیماریهایی که دانشجو به آن مبتلاست ویا داروهایی که مصرف میکند
- دفترچهی مایهکوبی (واکسن)، ترجیحاً از نوع بینالمللی
- چند قطعه عکس رنگی گذرنامهای برای صدور کارتهای گوناکون
تحصیل در رشته پزشکی در دانشگاههای آلمان
تفاوت عمده در تحصیل در رشته پزشکی در آلمان و ایران، در نوع مدرک و مقطع تحصیلی است. در حالی که رشته پزشکی در ایران به صورت یک مرحلهای، پس از قبولی در کنکور سراسری تا اتمام دوران تحصیل و دریافت مدرک دکترای پزشکی تعیین شده است، در آلمان دوره تحصیل در رشته پزشکی معادل کارشناسی ارشد پیوسته (Staatsexsamen) محسوب میشود.
دوره تحصیل در رشته پزشکی عمومی در آلمان، غالبا ۱۲ نیم سال تحصیلی (معادل شش سال) خواهد بود. دوره کارشناسی ارشد پیوسته در رشته دامپزشکی غالبا ۱۱ نیم سال و در رشته دندانپزشکی ۱۰ ترم را شامل میشود. دانشآموختگان پس از اتمام دوران تحصیل و قبولی در امتحانات پایانی، با مدرک کارشناسی ارشد اجازه کار خواهند داشت. نوع مدرک و مقطع تحصیلی ذکر شده، شامل رشتههای دامپزشکی و دندانپزشکی نیز میشود.
مراحل پذیرش در رشته پزشکی
برخلاف رشتههای غیرپزشکی که روند پذیرش (در صورت عضویت دانشگاه در اونی اسیست) از طریق اونی اسیست انجام میشود، پذیرش در رشتههای پزشکی متفاوت است. تصمیمگیری در این زمینه با دانشگاه است.
افرادی که با قبولی در دورههای روزانه و شبانه دانشگاههای سراسری و یا مدارک دانشگاهی در رشتههای غیرمرتبط اقدام میکنند، میبایست پس از دریافت پذیرش در دوره یکساله کالج و سپری کردن این دوره، از طریق مرکز توزیع سهمیههای دانشگاهی (ZFS) اقدام نمایند.
اما برخی از دانشگاهها مانند دانشگاه بن، مدارک تحصیلی دانشجویان خارجی را در صورت داشتن مدرک قبولی در دانشگاه سراسری و یا مدرک کارشناسی از دانشگاه آزاد، مستقیم و بدون واسطه بررسی خواهند کرد. راه سومی نیز وجود دارد و آن ارسال مدارک به اونی اسیست است. مانند رشتههای غیرپزشکی، این مرکز اقدام به پذیرش خواهد کرد و نتیجه را به صورت کتبی به اطلاع داوطلب خواهد رساند.
پذیرش در دوره دکترا در رشتههای پزشکی
دانشآموختگان رشته پزشکی پس از اتمام تحصیل به اختیار خود میتوانند در مقطع دکترا تحصیل کنند. این تصمیم اما شخصی است و دریافت پروانه پزشکی با مدرک کارشناسیارشد صورت میگیرد.
دوره دکترا در رشته پزشکی، مانند سایر رشتههای غیرپزشکی در آلمان برگزار میشود. این بدان معناست که شخص داوطلب با انتخاب موضوع و پس از موافقت استاد راهنما با طرح رساله، شروع به تحقیق خواهد کرد. پس از نوشتن رساله دکترا و قبولی در آزمون شفاعی، مدرک دکترا به دانشجو اعطا میشود.
پذیرش در دورههای تخصص
تحصیل در دورههای تخصص پزشکی در آلمان نیز با روال معمول در ایران تفاوت دارد. ورود به این دوره نه از طریق کنکور، بلکه با موافقت استاد راهنما که در این مورد خود یک پزشک متخصص است، صورت میپذیرد. این دوره در کلینیک و تحت نظارت پزشک متخصص برگزار میشود.
بنا به اطلاعات منتشر شده توسط مرکز تبادلات آکادمیک آلمان (DAAD) داوطلبان گذراندن دوره تخصص پزشکی بایستی پس از موافقت استاد راهنما، برای دریافت اجازه کار اقدام نمایند.
امکان تحصیل در رشته پزشکی در ۲۶ دانشگاه در آلمان وجود دارد که در این بین میتوان به موارد زیر اشاره کرد. دانشگاه بن، هامبورگ، گیسن، دانشگاه گوته در فرانکفورت، دانشگاه صنعتی درسدن، دانشگاه مونیخ، آخن، مونستر، وورسبروگ، ماگدبورگ، گوتینگن، کیل، لوبک، دانشگاه آزاد برلین، دوسلدورف، زاربروکن، فرایبورگ و ارلانگن.
تحصیل در رشته دندانپزشکی در دانشگاههای آلمان
رشته دندانپزشکی در دانشگاههای آلمان همانند رشتههای پزشکی، دامپزشکی و داروسازی در مقطع کارشناسی ارشد پیوسته ارائه میشود. علاقهمندان به دریافت مدرک دکترا، همانند سایر دانشجویان رشتههای غیرپزشکی، پس از دریافت مدرک کارشناسی ارشد، با انتخاب موضوع و پذیرش آن توسط استاد راهنما، به تحصیل در مقطع دکترا مشغول میشوند. اما برای اجازه کار مدرک کارشناسی ارشد کفایت میکند.
مراحل تحصیل در رشته دندانپزشکی
طول دوران تحصیل در رشته دندانپزشکی ۱۰ نیم سال تحصیلی در نظر گرفته شده است. تحصیل در این رشته را میتوان به دو بخش تقسیم کرد. بخش اول که پنج ترم اول را شامل میشود، به دوره پیش از ورود به مراکز درمانی اطلاق میشود.
در این مرحله دانشجویان با مبانی علوم پایه، همچون فیزیک، شیمی و زیستشناسی و جانورشناسی آشنا میشوند و در دو نوبت امتحان نیز شرکت میکنند. مرحله اول امتحانات پس از ترم دوم تحصیلی و شامل مبانی علوم پایه میشود.
مرحله دوم امتحانات، پس از نیم سال پنجم تحصیلی و در ارتباط با واحدهای تخصصی دندانپزشکی است. دانشجویان پس از پشت سر گذاشتن این دو مرحله از امتحانات وارد دوره دوم تحصیل خواهند شد که به دوره حضور در کلینیک و مراکز درمانی اطلاق میشود. در این دوره، دانشجویان در مراکز درمانی به گذراندن دورههای کارآموزی و آشنایی بیشتر با مبانی تخصصی رشته دندانپزشکی مشغول میشوند. پس از گذراندن این دوره، مرحله پایانی امتحانات که در در دورهای شش ماهه برگزار میشود، آغاز خواهد شد.
تحصیل رایگان در رشته دندانپزشکی
تحصیل در برخی از دانشگاههایی که رشته دندانپزشکی را در آلمان ارائه میکنند، بدون شهریه و رایگان است. این دانشگاهها عبارتند از: دانشگاه درسدن، دانشگاه مارتین لوتر، دانشگاه ینا، دانشگاه گرایفسوالد و دانشگاه کیل.
از جمله سایر دانشگاههایی که تحصیل در رشته دندانپزشکی در آنها امکانپذیر است، میتوان به اینها اشاره کرد: دانشگاه هامبورگ، دانشگاه گیسن، دانشگاه گوتینگن، دانشگاه دوسلدورف، دانشگاه مونستر، دانشگاه آخن، دانشگاه بن، دانشگاه ماینس، دانشگاه فرانکفورت، دانشگاه زاربروگن، دانشگاه فرایبورگ، دانشگاه مونیخ، دانشگاه ارلانگن، دانشگاه اولم و دانشگاه وورسبورگ.
دورههای کالج برای داوطلبان خارجی در آلمان
دوره یک ساله کالج در آلمان را میتوان با دوره پیش دانشگاهی در ایران مقایسه کرد. با این تفاوت که یکی از برنامههای ثابت در کالج، یادگیری زبان آلمانی است. در کنار زبان آلمانی کلاسهای مختلفی نیز ارائه میشود.
اوطلبان با توجه به گرایش رشته مورد علاقهشان برای تحصیل در دانشگاههای آلمان و یا سایر مراکز آموزش عالی در این کشور، در یکی از دورههای کالج شرکت میکنند.
دورههای آموزشی در کالج را میتوان به دو گروه اصلی تقسیم کرد. گروه اول دورههایی برای علاقهمندان به تحصیل در دانشگاه را شامل میشود و گروه دوم، دورههایی است برای علاقهمندان به تحصیل در سایر مراکز آموزش عالی.
دورههای کالج برای علاقهمندان به تحصیل در دانشگاه
افرادی که قصد تحصیل در دانشگاه و رشتههایی همچون پزشکی، زیستشناسی و داروسازی را دارند، میبایست در دوره (M-Kurs)، شرکت کنند. از جمله کالجهایی که این دوره را ارائه میکنند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد: فرانکفورت، برلین، هامبورگ، ماینس، لایپزیگ، مونیخ، زاربروگن، هایدلبرگ، کاسل، هاله و هانوفر.
علاقهمندان به تحصیل در رشتههای ریاضی و سایر رشتههای علوم طبیعی و فنی مهندسی که تمایل به تحصیل در دانشگاه دارند، میبایست در دوره (T-Kurs)، شرکت کنند. امکان گذراندن این دوره در کالج، علاوه بر شهرهایی که در بالا ذکر شد، در این موارد نیز وجود دارد: بوخوم، دارمشتات، فرایبورگ، کارلسروهه و پتسدام.
علاقهمندان به تحصیل در رشتههای اقتصاد و علوم اجتماعی، دوره (W-Kurs)، را میگذرانند. شرکت در این دوره در شهرهای نامبرده امکانپذیر است. افرادی که علاقهمند به تحصیل در رشتههای علوم انسانی هستند، در دوره (G-Kurs)، شرکت میکنند. و اما دوره (S-Kurs)، که در برخی از کالجها با دوره مربوط به رشتههای علوم انسانی یک جا تدریس میشود، تحصیل در رشتههای زبان خارجی را شامل میشود، البته به استثنای زبان و ادبیات آلمانی. برای تحصیل در این رشته بایستی در دوره G، شرکت کرد.
دورههای کالج برای علاقهمندان به تحصیل در سایر مراکز آموزشی
دورههایی که منتهی به تحصیل در سایر مراکز آموزش عالی میشوند را میتوان به چهار گروه تقسیم کرد. گروه اول رشتههای فنی و مهندسی را شامل میشود (دوره TI). گروه دوم رشتههای علوم اقتصاد را در بر میگیرد (دوره WW). گروه سوم رشتههای هنر (دوره GD) و گروه چهارم رشتههای علوم اجتماعی (دوره SW).
گذراندن دوره مرتبط با رشتههای هنر تنها در کالج شهر کلن میسر بوده است که این کالج از ترم آینده میلادی دانشجو نمیپذیرد. تعدادی از کالجها در آلمان در ترمهای آینده دانشجو نمیپذیرند. این روند از ایالت نوردراین وستفالن شروع شده است و به غیر از شهرهای بوخوم و متینگن، فعالیت سایر کالجهای این ایالت طی دو ترم آینده لغو خواهند شد. داوطلبان بایستی مدارک خود را به سایر ایالتها ارسال نمایند.
دانستن این نکته نیز اهمیت دارد که برای نامنویسی در برخی از کالجها میبایست در ابتدا در رشتهای دانشگاهی ثبت نام کرد و سپس با توجه به گرایش رشته، در دوره کالج ثبت نام نمود. در این گونه موارد که کالج شهرهایی همچون هایدلبرگ را شامل میشود، داوطلبان میبایست پیش از شروع به تحصیل در کالج، از انتخاب رشته مورد علاقهشان برای تحصیل در دانشگاه، اطمینان حاصل کنند.